Patientenrechten Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO)
Op deze pagina staan de rechten van u als patiënt volgens de WGBO kort beschreven.
Tevens wijzen wij U op de zorgplicht van de arts naar U als patiënt:
Artikel 453 zorgplicht arts
De hulpverlener moet bij zijn werkzaamheden de zorg van een goed hulpverlener in acht nemen en handelt daarbij in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid, voortvloeiende uit de voor hulpverleners geldende professionele standaard.
- Het recht op informatie (artikel 448)
U heeft recht op eerlijke, correcte en volledige informatie van uw arts over uw gezondheid, onderzoeken, resultaten, medicijnen, behandelingen en alle risico’s en bijwerkingen - Het toestemmingsvereiste (artikel 450 en artikel 451)
Uw arts dient u allereerst te informeren en daarna aan u toestemming te vragen voordat hij u onderzoekt, behandelt of brieven over u naar anderen verstuurt. U hebt altijd recht om eerst concepten van brieven in te zien en te corrigeren. - Het recht op inzage, een kopie en correctie van uw dossier (artikel 454 en artikel 456)
U hebt recht om uw volledig dossier in te zien en een volledige kopie van uw medisch dossier te ontvangen. Wij adviseren u dringend om zsm een kopie op te vragen bij uw huisarts, tandarts en medisch specialist. Wij adviseren u tevens om na ieder consult en ieder onderzoek een kopie van de aanvraag en het resultaat op te vragen. Let wel: U hebt het recht tot schriftelijke correctie en aanvulling van Uw dossier. - Het recht op geheimhouding (artikel 457)
De arts heeft de plicht tot volledige geheimhouding van uw medische situatie en alles wat u hem/haar mededeelt.
Beveiliging
De AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) schrijft voor dat zorgverleners medische dossiers goed beveiligen. Zij moeten er bijvoorbeeld voor zorgen dat alleen bevoegde personen toegang hebben tot het dossier van een patiënt.
Het recht op informatie
Als patiënt heeft u recht op duidelijke informatie over uw gezondheidstoestand.
Het uitgangspunt is dat u voldoende informatie moet krijgen, zodat u een weloverwogen beslissing kunt nemen over al dan niet (verder) onderzoeken en/of behandelen. Om die reden dient de hulpverlener de informatie te geven voorafgaand aan een onderzoek of behandeling op een voor u begrijpelijke manier, mondeling maar desgewenst ook schriftelijk. Dit betekent onder meer informatie over: aard en doel van onderzoek en behandeling, alternatieve mogelijkheden en te verwachten gevolgen en risico’s.
De hulpverlener heeft de plicht u te informeren over:
- uw huidige gezondheidstoestand en de vooruitzichten;
- de aard en het doel van het onderzoek en de behandeling;
- de te verwachten gevolgen en de risico’s daarvan voor uw gezondheid;
- andere methoden van onderzoek of behandeling die in aanmerking komen.
U kunt ook vragen of de informatie voor u op papier wordt gezet, zodat u deze thuis rustig kunt nalezen.
Wij adviseren U op zijn minst drie vragen te stellen:
– wat zijn mijn mogelijkheden?
– wat zijn de voordelen en wat zijn de nadelen van deze mogelijkheden?
– wat betekent dat in mijn situatie?
Het toestemmingsvereiste
Op basis van de informatie die u heeft gekregen van de hulpverlener kunt u beslissen of u toestemming wilt geven voor onderzoek of behandeling. Zonder uw toestemming mag een hulpverlener niet tot onderzoek of behandeling overgaan, tenzij er sprake is van een noodsituatie en hij bovendien niet op de hoogte is van uw wensen. De behandelaar mag soms wel uitgaan van stilzwijgende toestemming.
Schriftelijk vastleggen toestemming:
Bij verrichtingen van ingrijpende aard kan de patiënt aan de hulpverlener vragen de toestemming schriftelijk vast te leggen.
Wie moet toestemming geven?
- bij kinderen tot 12 jaar: de ouders/verzorgers
- kinderen van 12 tot 16 jaar: het kind samen met de ouders/verzorgers
- vanaf 16 jaar: de patiënt zelf
- bij wilsonbekwame meerderjarigen: de (wettelijk) vertegenwoordiger (bijvoorbeeld de gemachtigde, mentor of bepaalde familieleden)
Stilzwijgende toestemming
Dit is met name voldoende bij behandelingen van niet-ingrijpende aard, die voortvloeien uit een reeds besproken behandelingsplan.
Soms kan uit het gedrag van de patiënt de toestemming worden afgeleid. Wanneer u bijvoorbeeld een arm uitsteekt, zal de verpleegkundige ervan uitgaan, dat er geprikt mag worden.
Wat gebeurt er als de patiënt geen toestemming geeft?
Het onderzoek of de (verdere) behandeling wordt dan niet uitgevoerd. De hulpverlener moet wel duidelijke informatie geven, zodat u de gevolgen van deze beslissing overziet. U kunt uw hulpverlener daarna niet aanspreken op de mogelijke negatieve gevolgen van uw beslissing.
Uw beslissing mag voor de hulpverlener geen reden zijn de relatie met u te beëindigen. Hij zal samen met u naar alternatieve mogelijkheden zoeken.
Het recht op inzage en kopie van uw dossier
De hulpverlener is verplicht een dossier van u als patiënt bij te houden. U heeft het recht om dit dossier in te zien. Het dossier is eigendom van de hulpverlener of de instelling bij wie hij werkt en u heeft daarom niet het recht het dossier mee te nemen. Wel kunt u, tegen een redelijke vergoeding, een kopie van uw dossier ontvangen. U kunt gegevens in uw dossier laten aanvullen. U kunt (delen van) uw dossier ook laten vernietigen, tenzij het bewaren ervan heel belangrijk is voor derden.
Hoe krijgt u inzage en welke gegevens mag u inzien?
Kunt u een kopie van uw medisch dossier krijgen?
- Wanneer u dit aan de hulpverlener of instelling vraagt krijgt u inzage. Een kopie kunt u ontvangen door een schriftelijk verzoek in te dienen. Behoud zelf een kopie van dit schriftelijk verzoek.
- U mag alle gegevens uit uw dossier inzien die over uzelf gaan. Hieronder vallen onder meer de verslaglegging van de (betrokken) hulpverlener, uitslagen van onderzoeken, röntgenfoto’s en verwijsbrieven.
- Persoonlijke werkaantekeningen van de hulpverlener, die los van uw dossier worden bewaard, behoren niet hiertoe.
Aan wie wordt inzage verleend?
In beginsel wordt alleen inzage verleend aan u, dus niet aan familieleden of partners. U kunt wel iemand machtigen het medisch dossier namens u in te zien.
Ouders/verzorgers van kinderen beneden de 12 jaar mogen de gegevens van het kind inzien. Bij kinderen van 12 tot 16 jaar hebben zowel het kind als de ouders/verzorgers het recht op inzage.
Inzage in gegevens van een overledene kan slechts worden verleend wanneer nabestaanden hier een aanmerkelijk belang bij hebben en de hulpverlener van mening is dat de overledene bij leven hiertegen geen bezwaar zou hebben gehad of indien een wettelijke verplichting dit vereist.
Wat kunt u doen als u het niet eens bent met de gegevens? Recht op correctie en aanvulling.
U kunt uw behandelaar vragen de gegevens die niet juist zijn te verbeteren. Een verzoek tot verbetering doet u schriftelijk. Uw behandelaar moet binnen vier weken antwoorden of hij aan uw verzoek kan voldoen. Als hij geen wijzigingen wil aanbrengen in uw dossier moet hij duidelijk aangeven waarom hij dit niet zal doen. Als hij aan uw verzoek tegemoet komt, moet hij dit zo spoedig mogelijk in het dossier aanbrengen.
Wanneer u van mening bent dat gegevens onvolledig of onjuist zijn kunt u uw eigen verhaal opschrijven en aan het dossier laten toevoegen als aanvulling.
Een aanvulling kan een door u geschreven verklaring zijn waarin u uw zienswijze over de behandeling uiteenzet. Of een zienswijze van een andere zorgverlener (second opinion) die iets afwijkt of een aanvulling is op die van de betrokken behandelaar. U geeft dit schriftelijk aan uw behandelaar aan die het als aanvulling op zijn bevindingen opneemt in uw dossier. Of hij het eens is met deze aanvulling is niet van belang. Hij heeft de plicht deze aanvulling aan uw dossier toe te voegen.
Indien u bepaalde passages uit uw dossier wilt laten verwijderen of het hele dossier wilt laten vernietigen dient u de hulpverlener hierom schriftelijk te verzoeken. Behalve als de hulpverlener duidelijk kan maken dat de medische gegevens voor anderen van aanmerkelijk belang zijn, moet hij binnen drie maanden na uw verzoek hieraan voldoen. In bepaalde gevallen is vernietiging bij wet verboden.
Let wel: bij vernietiging van het hele dossier gaan ook belangrijke medische gegevens verloren. Dit kan nadelig voor u zijn. Medische gegevens van personen die gedwongen in een psychiatrische instelling zijn opgenomen, mogen tot vijf jaar na het eind van de opneming niet worden vernietigd.
Hoe lang wordt uw medisch dossier bewaard?
De gegevens in uw dossier moeten in ieder geval 15 jaar bewaard blijven of nog langer als dit uit het oogpunt van medische zorg noodzakelijk is. Medische gegevens die zijn verkregen in het kader van een keuring worden bewaard zolang dat noodzakelijk is in verband met het doel van de keuring.
Het recht op geheimhouding
Wie is tot geheimhouding verplicht?
Alle artsen hebben een geheimhoudingsplicht. Ook overige hulpverleners zoals apothekers, psychotherapeuten, fysiotherapeuten, verloskundigen en verpleegkundigen hebben een plicht tot zwijgen. Vaak worden ook anderen bij de hulpverlening betrokken zoals (co-)assistenten, secretaresses en laboratoriummedewerkers. Zij hebben geen eigen, maar een afgeleide geheimhoudingsplicht, namelijk via de hulpverlener voor wie zij werken.
Ten opzichte van wie is geheimhouding verplicht?
Uiteraard geldt de geheimhoudingsplicht niet ten opzichte van uzelf en medebehandelaars, indien u hiervoor toestemming hebt verstrekt. Ook voor ouders van kinderen tot 16 jaar geldt de geheimhoudingsplicht niet, evenmin als voor uw vertegenwoordigers of voor hen die door u gemachtigd zijn informatie over u te horen of in te zien. Wel geldt deze plicht ten opzichte van alle anderen zoals familie, partner en die hulpverleners die niet rechtstreeks bij uw behandeling zijn betrokken.
In de gezondheidszorg beschikt de hulpverlener vaak over zeer persoonlijke gegevens van de patiënt. Het is voor u van belang dat deze gegevens vertrouwelijk worden behandeld. De hulpverlener is dan ook verplicht over de door u verstrekte gegevens te zwijgen. De resultaten van onderzoeken en keuringen mag hij in principe alleen met uw toestemming aan derden meedelen.
Mag de geheimhoudingsplicht worden doorbroken
De plicht tot geheimhouding mag doorbroken worden als u daar zelf toestemming voor geeft. Ook kan een hulpverlener verplicht worden gegevens over cliënten te verstrekken op grond van een wettelijk voorschrift, bijvoorbeeld bij gevaar voor verspreiding van bepaalde infectieziekten.
De hulpverlener kan voorts voor een conflict van plichten komen te staan. Bijvoorbeeld: een taxichauffeur lijdt aan epileptische aanvallen en gaat, tegen het advies van zijn behandelend arts, door met werken. In dat geval is er sprake van ernstig (levens)gevaar voor anderen en kan de hulpverlener om die reden zijn zwijgplicht doorbreken.
Sommige hulpverleners hebben echter ook een plicht te rapporteren aan derden. Bijvoorbeeld: in opdracht van de werkgever wordt een aanstellingskeuring verricht. De keuringsarts mag dan echter alleen relevante gegevens doorgeven aan de werkgever. In sommige situaties kan de keurling het doorgeven van de keuringsresultaten tegenhouden.
Voor welke gegevens geldt de geheimhoudingsplicht?
De hulpverlener is verplicht tot geheimhouding van alle gegevens die u hem heeft toevertrouwd en die de hulpverlener in de uitoefening van zijn beroep te weten komt. Het gaat hierbij niet alleen om medische gegevens, maar ook om alle persoonlijke informatie die aan de hulpverlener is toevertrouwd.
Naast rechten hebben patiënten ook plichten: de patiënt moet de zorgverlener goed, eerlijk en volledig op de hoogte stellen van zijn problematiek. Met de juiste informatie kan de zorgverlener sneller en beter een diagnose stellen en kan hij beter zorg verlenen. De patiënt moet zo veel mogelijk met de zorgverlener meewerken en adviezen opvolgen.
Bronnen:
Adviespunt Zorgbelang Nederland
Zorgbelang Nederland (archief)
WGBO
Rijksoverheid Patiëntenrecht en cliëntenrecht (archief)
Rijksoverheid Rechten van patiënt en privacy
Consumentenbond Je rechten als patiënt
Patiëntenfederatie Nederland Patiëntenrechten
KNMG Patiëntenrechten
Autoriteit Persoonsgegevens Medisch dossier
Autoriteit Persoonsgegevens AVG
Ook interessant:
GOMA: Gedragscode Openheid Medische Aansprakelijkheid
WGBO: uw rechten als patiënt
WKKGZ: Wet Kwaliteit Klachten Geschillen Zorg
Wet BIG: register en medisch tuchtrecht
Doofpotdossiers falende artsen
Rechterlijke dwalingen
Slachtoffers medische fouten
Zwarte lijst artsen SIN-NL
Zwarte lijst zorgverleners BIG-register